This site is not complete. The work to converting the volumes of സര്‍വ്വവിജ്ഞാനകോശം is on progress. Please bear with us
Please contact webmastersiep@yahoo.com for any queries regarding this website.
Reading Problems? see Enabling Malayalam
ചീലേറ്റുകള്‍
സര്‍വ്വവിജ്ഞാനകോശം സംരംഭത്തില്‍ നിന്ന്
ചീലേറ്റുകള്‍
ഒന്നിലധികം ഡോണര്‍ ഗ്രൂപ്പുകളുള്ള ഒരു ലീഗാന്‍ഡ്, ഒരു ലോഹ അയോണുമായി ഒന്നോ അതിലധികമോ റിങ്ങുകള്‍ രൂപീകരിച്ചുണ്ടാവുന്ന കോ-ഓര്‍ഡിനേഷന്‍ സംയുക്തം. ഈ സംയുക്തങ്ങളെ വിശേഷിപ്പിക്കാന്‍ 'ചീലേറ്റ്' (നഖം) എന്ന ഗ്രീക്ക് പദം നിര്‍ദേശിച്ചത് ബ്രിട്ടീഷ് രസതന്ത്രജ്ഞരായ ഗില്‍ബര്‍ട്ട് ടി. മോര്‍ഗനും ഹാരി ഡി.കെ. ഡ്രുവുമാണ്.
റിങ് ഘടനയില്ലാത്ത സാധാരണ കോ-ഓര്‍ഡിനേഷന്‍ കോംപ്ളക്സുകളെക്കാള്‍ സ്ഥിരത ചീലേറ്റ് കോംപ്ളക്സുകള്‍ക്കുണ്ട്. ഇക്കാരണത്താല്‍ തന്നെ, ഒരു ഡോണര്‍ ഗ്രൂപ്പ് മാത്രമുള്ള ലിഗാന്‍ഡു (മോണോ ഡെന്റേറ്റ്)കളുമായി കോംപ്ളക്സുകള്‍ രൂപീകരിക്കാത്ത സോഡിയം, കാത്സിയം എന്നീ ലോഹ മൂലകങ്ങള്‍ പോലും ചീലേറ്റുകള്‍ രൂപീകരിക്കാറുണ്ട്. ചീലേറ്റുകള്‍ രൂപീകരിക്കുന്ന മള്‍ട്ടി ഡെന്റേറ്റ് ലിഗാന്‍ഡുകള്‍ ചീലേറ്റിങ് ഏജന്റുകള്‍ എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഗ്രൂപ്പ് V A -യിലെയോ VI A-യിലെയോ അലോഹമൂലകാണുക്കള്‍ ഡോണര്‍ ആയി വര്‍ത്തിക്കുന്ന തന്മാത്രകളോ അയോണുകളോ ആണ് സാധാരണ ചീലേറ്റിങ് ഏജന്റുകള്‍. N, O, S എന്നിവയാണ് ഏറ്റവും സാധാരണമായ ഡോണര്‍ അണുക്കള്‍ ഋണ (-ve) ചാര്‍ജു വഹിക്കുന്ന അയോണുകളോ (അമ്ല ഗ്രൂപ്പ്) ചാര്‍ജ് ഒന്നുമില്ലാത്ത അണുക്കളോ (കോ-ഓര്‍ഡിനേറ്റിങ് ഗ്രൂപ്പ്) ആകാം ഡോണര്‍. രണ്ടു ഡോണര്‍ ഗ്രൂപ്പുകളുള്ള ഒരു ലിഗാന്‍ഡ് മൂന്ന് വിധത്തിലാകാം.
(1)രണ്ട് കോ-ഓര്‍ഡിനേറ്റിങ് ഗ്രൂപ്പുകളുള്ളത്.
ഉദാ. എതിലിന്‍ ഡൈഅമീന്‍ NH2 - CH2 - CH2 - NH2
(2)രണ്ട് അമ്ലഗ്രൂപ്പുകളടങ്ങിയത് ഉദാ. ഓക്സലേറ്റ് അയോണ്‍
(3)ഒരു കോ-ഓര്‍ഡിനേഷന്‍ ഗ്രൂപ്പും ഒരു അമ്ലഗ്രൂപ്പും അടങ്ങിയത്. ഉദാ. ഗ്ലൈസിനേറ്റ് അയോണ്‍.
ലോഹഅയോണ്‍, ലിഗാന്‍ഡ്, റിങ് ഘടന എന്നീ മൂന്നു ഘടകങ്ങളാണ് ചീലേറ്റുകളുടെ സ്ഥിരത നിര്‍ണയിക്കുന്നത്. ഉയര്‍ന്ന ന്യൂക്ളിയര്‍ ചാര്‍ജ് സന്ദ്രതയുള്ള ലോഹ അയോണുകളാണ് സാധാരണയായി കോംപ്ലക്സുകള്‍ രൂപീകരിക്കുക. ലിഗാന്‍ഡിന്റെ ഋണ ചാര്‍ജ് വര്‍ധിപ്പിക്കാനുതകുന്ന എന്തും ലിഗാന്‍ഡിന്റെ കോ-ഓര്‍ഡിനേഷന്‍ ശക്തി വര്‍ധിപ്പിക്കുന്നു. ലിഗാന്‍ഡിന്റെ ക്ഷാരസ്വഭാവം അതായത് ഹൈഡ്രജന്‍ അയോണുമായി സംയോജിക്കാനുള്ള ലിഗാന്‍ഡിന്റെ ശക്തി ചീലേറ്റുകള്‍ രൂപീകരിക്കുന്നതിന് ലിഗാന്‍ഡിനുള്ള കഴിവിനു നിദര്‍ശകമാണ്. കാര്‍ബണിക തന്മാത്രകളുടെ സ്ഥിരതയെ ബാധിക്കുന്ന എല്ലാ ഘടകങ്ങളും, ഉദാ. പ്രേരകപ്രഭാവം (inductive effect), അനുനാദപ്രഭാവം (resonance effect), ചീലേറ്റുകളുടെ സ്ഥിരതയെയും ബാധിക്കുന്നു. ചീലേറ്റുകളുടെ സ്ഥിരതയെ സവിശേഷമായി ബാധിക്കുന്ന ഒരു ഘടകം റിങ്ങിന്റെ ഘടനയും വലുപ്പവുമാണ്. ലിഗാന്‍ഡിന്റെ ഡോണര്‍ ഗ്രൂപ്പുകളുടെ സ്ഥാനമാണ് റിങ്ങിന്റെ ഘടനയും വലുപ്പവും നിര്‍ണയിക്കുന്നത്. അഞ്ചും ആറും വശങ്ങളുള്ള റിങ് ഘടനകളാണ് ഏറ്റവും സ്ഥിരതയുള്ളത്. നാലു വശങ്ങളുള്ളവയും ഏഴോ എട്ടോ അതിലധികമോ വശങ്ങളുള്ള റിങ് ഘടനകളുള്ളവയും ഉണ്ടെങ്കിലും അവയൊന്നും അത്രതന്നെ സ്ഥിരതയുള്ളവയല്ല. മൂന്ന് വശങ്ങളുള്ള ചീലേറ്റ് റിങ് ഉള്ളതായി ഇതുവരെ സ്ഥിരീകരിച്ചിട്ടില്ല. പ്രതിക്രിയാ മാധ്യമികങ്ങളായ ലോഹ-ഓക്സിജന്‍ കോംപ്ലക്സുകള്‍ മൂന്നു വശങ്ങളുള്ള ചീലേറ്റ് റിങ്ങുകള്‍ ഉള്ളവയാണെങ്കിലും പൊതുവേ അസ്ഥിരമാണ്. നാലു വശങ്ങളുള്ള റിങ്ങുകളാകട്ടെ വളരെ ഞെരുക്കമുള്ളവയാണ്. ഉദാ. കോപ്പര്‍ ((II)) - കാര്‍ബോക്സിലേറ്റ് കോംപ്ളക്സുകള്‍. അഞ്ചും ആറും വശങ്ങളുള്ള ചീലേറ്റ് റിങ്ങുകളാണ് ഏറ്റവും സാധാരണം. ഒരു ഡബിള്‍ ബോണ്ട് മാത്രമുള്ള ലിഗാന്‍ഡുകള്‍ അഞ്ചോ ആറോ വശങ്ങളുള്ള റിങ് രൂപീകരിക്കുമ്പോള്‍ രണ്ട് ഡബിള്‍ ബോണ്ടുകളുള്ള ലിഗാന്‍ഡുകള്‍ സാധാരണയായി ആറു വശങ്ങളുള്ള റിങ് മാത്രമേ രൂപീകരിക്കാറുള്ളു. ഏഴും അതിലധികവും വശങ്ങളുള്ളവ അത്രതന്നെ സാധാരണമല്ല. ഡോണര്‍ ഗ്രൂപ്പുകള്‍ തമ്മിലുള്ള അകലം വര്‍ധിക്കുമ്പോള്‍ ബഹുലോഹ കോംപ്ലക്സുകള്‍ ഉണ്ടാവാനുള്ള സാധ്യത വര്‍ധിക്കുന്നു. ഒരേ ചീലേറ്റ് തന്മാത്രയിലെ രണ്ട് ഡോണര്‍ ഗ്രൂപ്പുകളും രണ്ട് ലോഹങ്ങളുമായി ബോണ്ടുകള്‍ രൂപീകരിക്കുന്നു. ഉദാ. M+ - NH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - NH2 - M+ അങ്ങനെ റിങ്ങിന് പകരം പോളിമറിക് ശൃംഖലയുണ്ടാവുന്നു.
