This site is not complete. The work to converting the volumes of സര്‍വ്വവിജ്ഞാനകോശം is on progress. Please bear with us
Please contact webmastersiep@yahoo.com for any queries regarding this website.
Reading Problems? see Enabling Malayalam
ചിലി
സര്‍വ്വവിജ്ഞാനകോശം സംരംഭത്തില്‍ നിന്ന്
Technoworld (സംവാദം | സംഭാവനകള്‍)
(പുതിയ താള്‍: ==ചിലി== Chile തെക്കേ അമേരിക്കയിലെ ഒരു രാഷ്ട്രം. ഔദ്യോഗികനാമം: റിപ...)
അടുത്ത വ്യത്യാസം →
07:04, 27 ജനുവരി 2016-നു നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന രൂപം
ഉള്ളടക്കം |
ചിലി
Chile
തെക്കേ അമേരിക്കയിലെ ഒരു രാഷ്ട്രം. ഔദ്യോഗികനാമം: റിപ്പബ്ളിക് ഒഫ് ചിലി. പസിഫിക് സമുദ്രത്തോടു ചേര്‍ന്ന് തെക്കേ അമേരിക്കയുടെ കിഴക്കായി കിടക്കുന്ന പ്രദേശമാണിത്. വീതി വളരെ കുറഞ്ഞ്, റിബണ്‍പോലെ നീളത്തില്‍ കാണപ്പെടുന്ന ഇതിന്റെ തലസ്ഥാനം: സാന്തിയേഗോ. ഉത്തരായനരേഖയ്ക്കു മുകളില്‍ നിന്നാരംഭിച്ച് 'കേപ് ഹോണ്‍', മുനമ്പുവരെ വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്നു. ഈ റിപ്പബ്ളിക്കിന്റെ നീളം 4,300 കിലോമീറ്ററും പരമാവധി വീതി 350 കി. മീറ്ററുമാണ്. വിസ്തീര്‍ണം: 7,56,096 ച.കി.മീ.; ജനസംഖ്യ: 16,341,929 (2012); ജനസാന്ദ്രത: 22 ച.കി.മീ. (2012). അതിരുകള്‍: വടക്ക് പെറു, കിഴക്ക് ബൊളീവിയാ, അര്‍ജന്റീന, പടിഞ്ഞാറും തെക്കും പസിഫിക് സമുദ്രം. പസിഫിക് സമുദ്രത്തിലെ ഈസ്റ്റര്‍ ദ്വീപും മറ്റു നിരവധി ചെറുദ്വീപുകളും ചിലിയില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. സ്പാനിഷാണ് ഔദ്യോഗികഭാഷ.
ഭൂപ്രകൃതി
ഭൂപ്രകൃതിയനുസരിച്ച് ചിലിയെ വടക്കന്‍ പ്രദേശങ്ങള്‍, മധ്യപ്രദേശങ്ങള്‍, തെക്കന്‍ പ്രദേശങ്ങള്‍ എന്നിങ്ങനെ മൂന്നായി തിരിക്കാം. കിഴക്കുഭാഗത്ത് ആന്‍ഡീസ് പര്‍വതനിരകള്‍ ഈ മൂന്നു പ്രദേശങ്ങളിലുമായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു. അറ്റക്കാമ മരുഭൂമിയാണ് വടക്കന്‍ പ്രദേശത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും. പെറുവിന്റെ തെക്കനതിര്‍ത്തിയില്‍ 1000 കി.മീ. ദൈര്‍ഘ്യമുള്ള ഈ മരുഭൂമി കിഴക്കു പടിഞ്ഞാറ് പസിഫിക് സമുദ്രം മുതല്‍ ആന്‍ഡീസ് പര്‍വതനിരവരെ വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്നു. ഇതിനോടു തൊട്ടു കാണുന്ന ആന്‍ഡീസ് കൊടുമുടികളില്‍ ചിലത് കുത്തനെ ഉയര്‍ന്നുവരുന്നതും അഗ്നിപര്‍വത സ്വഭാവമുള്ളവയുമാണ്. ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ കൊടുമുടിയായ ഓജൊസ്-ദെല്‍-സാലഡോ അര്‍ജന്റീനയുടെ അതിര്‍ത്തിയിലാണ്. ഇത് എപ്പോഴും ഹിമാവൃതമായിരിക്കും.
ഏതാണ്ട് 1600 കി.മീ. നീളത്തില്‍ അറ്റക്കാമയുടെ തെക്കേയറ്റം മുതല്‍ കോര്‍ക്കവാഡോ ഉള്‍ക്കടല്‍ വരെ വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്നതാണു മധ്യപ്രദേശങ്ങള്‍. ആന്‍ഡീസും തീരദേശപര്‍വതമായ കോര്‍ദിയേറാ ദ ലാ കോസ്തയും ഇതിലുള്‍പ്പെടുന്നു. ഈ രണ്ടു പര്‍വതപ്രദേശങ്ങള്‍ക്കും ഇടയിലാണ് ചിലിയിലെ മധ്യതാഴ്വരകള്‍. ഈ താഴ്വാരങ്ങള്‍ ഇവിടത്തെ പ്രധാന കാര്‍ഷിക പ്രദേശങ്ങളാണ്; ചിലിയിലെ ജനങ്ങളില്‍ ഭൂരിഭാഗവും വസിക്കുന്നതും ഇവിടെത്തന്നെ. 70-90 മീ. വരെ ഉയരമുള്ള ഈ താഴ്വര പ്രദേശം ഭൂകമ്പബാധിതമാണ്.
നിമ്നോന്നതവും ധാരാളം ദ്വീപുകളുള്ളതുമാണ് തെക്കന്‍ പ്രദേശങ്ങള്‍. ആന്‍ഡീസ് പര്‍വതനിരകളുടെ കടലിനോടു ചേര്‍ന്നുള്ള ഇവിടത്തെ തീരപ്രദേശങ്ങള്‍ ഇടുങ്ങി, കിഴുക്കാംതൂക്കായ പാറകളോടുകൂടിയതാണ്. ഈ പ്രദേശത്തുള്ള ആന്‍ഡീസ് കൊടുമുടികള്‍ക്ക് മധ്യ-വടക്കന്‍ പ്രദേശങ്ങളിലുള്ളവയോളം ഉയരമില്ല. 3,350 മീറ്ററിലും ഉയരമുള്ള കൊടുമുടികള്‍ വളരെ വിരളമാകുന്നു. ഈ ഉയരത്തില്‍ത്തന്നെ ചില കൊടുമുടികള്‍-ധ്രുവപ്രദേശങ്ങള്‍ക്കടുത്തായതിനാലാകാം-എപ്പോഴും മഞ്ഞ് മൂടിയതാണ്. മെഗലന്‍ കടലിടുക്കിനു തെക്കായി ചിലിയുടെ തെക്കേയറ്റത്തുള്ള ടീറ-ദെല്‍-ഫ്വാഗോ എന്ന ദ്വീപസമൂഹം ചിലിക്കും അര്‍ജന്റീനയ്ക്കും അവകാശപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
ജലസമ്പത്ത്
ചിലിയിലെ ഭൂരിഭാഗം നദികളും ആന്‍ഡീസില്‍ നിന്നുദ്ഭവിച്ച് പസിഫിക് സമുദ്രത്തില്‍ പതിക്കുന്നു. ഇവിടത്തെ ഭൂപ്രകൃതിമൂലം ചിലിയിലെ നദികളെല്ലാം നീളം കുറഞ്ഞ് അപ്രധാനമായവയാണ്. എങ്കിലും ചില നദികള്‍ ജലസേചനത്തിനും വൈദ്യുതോത്പാദനത്തിനും ഉപയുക്തമാകുന്നു. ചിലിയില്‍ കിഴക്കു-പടിഞ്ഞാറായി ഒഴുകുന്ന നദികളില്‍ ഏറ്റവും വലുത് ലോവയാണ്. അറ്റക്കാമ മരുഭൂമിയെ മുറിച്ചു കടക്കുന്ന ഏകനദിയായ ഇതിന് 435 കി.മീ. നീളമുണ്ട്. പ്യൂര്‍ട്ടോ-മോണ്ട് എന്ന നഗരത്തിനു വടക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഹിമാനി-പര്‍വതതടാകങ്ങള്‍ പ്രകൃതി മനോഹരമാണ്. ഇവയില്‍ വലുപ്പം കൂടിയവ റാങ്കോ (404 ച.കി.മീ.), ലാന്‍കൂഹു (846 ച.കി.മീ.) എന്നിവയാകുന്നു.
കാലാവസ്ഥ
ഉയരത്തിലും അക്ഷാംശത്തിലുമുള്ള അന്തരം കാരണം ചിലിയിലെ പല ഭാഗങ്ങളിലും പലതരത്തിലുള്ള കാലാവസ്ഥയാണനുഭവപ്പെടുന്നത്. ഉയരത്തിനനുസരിച്ച് താപനില കുറഞ്ഞുവരുന്ന പര്‍വതപ്രദേശങ്ങളിലെ ഉയരം കൂടിയ പര്‍വതഭാഗങ്ങളില്‍ തണുപ്പുകൂടിയിരിക്കുന്നു. മഴ തീരെ കുറവായ പ്രദേശമാണെങ്കിലും അറ്റക്കാമ മരുഭൂമിയിലെ താപനില പൊതുവേ കുറവാണ്. പെറു ശീതജലപ്രവാഹത്തിന്റെ സാമീപ്യമാണ് ഇതിനുകാരണം. ഈ മരുപ്രദേശം ഭൗമോപരിതലത്തിലെ ഏറ്റവും വരണ്ട പ്രദേശങ്ങളിലൊന്നാണ്.
മധ്യ ചിലിയിലെ കാലാവസ്ഥ തെക്കന്‍ കാലിഫോര്‍ണിയയുടേതു പോലുള്ള മെഡിറ്ററേനിയന്‍ കാലാവസ്ഥയാണ്. വരണ്ടതും ചൂടുള്ളതുമായ വേനല്‍ക്കാലവും തണുത്തതും മഴയുള്ളതുമായ മഞ്ഞുകാലവും ഈ കാലാവസ്ഥയുടെ പ്രത്യേകതകളാകുന്നു. മധ്യതാഴ്വാരങ്ങളിലെ താപനില ചിലിയില്‍ ഏറ്റവും കൂടിയതാണ്. ചിലപ്പോള്‍ ഇത് ഉയര്‍ന്ന് 38°C വരെ ആകാറുണ്ട്.
മറ്റുള്ള പ്രദേശങ്ങളില്‍ നിന്നെല്ലാം വിഭിന്നമായതാണ് തെക്കന്‍ ചിലിയിലെ കാലാവസ്ഥ. തണുപ്പേറിയ-മിതോഷ്ണകാലാവസ്ഥയാണ് വര്‍ഷം മുഴുവനും അനുഭവപ്പെടാറുള്ളത്. വടക്കേ അമേരിക്കയുടെ പസിഫിക് തീരത്തിലേതുപോലെയുള്ള കാലാവസ്ഥയാണിത്. തെക്കന്‍ചിലിയിലെ ചില ഉന്നതതടങ്ങളില്‍ മഴ വളരെ കൂടുതലാണ് (500 സെന്റി മീറ്ററിലേറെ). എന്നാല്‍ പാറ്റഗോണിയയില്‍ മെഗലന്‍ കടലിടുക്കിന്റെ കിഴക്കായിവരുന്ന പ്രദേശത്ത് വര്‍ഷത്തിലാകമാനം 50 സെന്റിമീറ്റര്‍ താഴെ മാത്രമേ മഴ ലഭിക്കുന്നുള്ളൂ.
സസ്യ-ജന്തുജാലം
ചിലിയിലെ സസ്യജന്തുജാലവും കാലാവസ്ഥയ്ക്ക് അനുസൃതങ്ങളാണ്. വടക്കന്‍ പ്രദേശങ്ങളിലെ മരുഭൂമികളില്‍ തരിശുനിലങ്ങളാണധികവും. മധ്യതാഴ്വാരങ്ങളില്‍ നിത്യഹരിതകുറ്റിച്ചെടികളും മുള്ളുള്ള ചെറുചെടികളും കാക്റ്റസ് ഇനത്തില്‍പ്പെട്ടവയുമാണ് പ്രധാനമായുള്ളത്. തെക്കന്‍ചിലിയിലും ചിലിയിലെ പര്‍വതപ്രദേശങ്ങളിലും ഏതാണ്ട് ഒരേപോലെയുള്ള സസ്യജാലം കാണപ്പെടുന്നു. സ്തൂപികാഗ്രിതവനങ്ങള്‍ ഇവിടത്തെ പ്രത്യേകതയാണ്. ചില മലഞ്ചരിവുകളിലും പാറ്റഗോണിയയിലും പുല്ലുകള്‍ സമൃദ്ധമാണ്.
പ്യൂമ (Felis concolor), വിവിധതരം മാനുകള്‍, കുറുക്കന്‍ തുടങ്ങിയ സസ്തനികളും പലതരം പക്ഷികളും ഇവിടത്തെ കാടുകളില്‍ ജീവിക്കുന്നു.
സമ്പദ് വ്യവസ്ഥ
20-ാം ശതകത്തിന്റെ ആരംഭംവരെ ചിലിയുടെ സമ്പദ്ഘടന അവിടത്തെ കൃഷിയെയും ഖനിജങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചായിരുന്നു. എന്നാല്‍ 1930-കള്‍ക്കു ശേഷമുണ്ടായ വ്യാവസായിക പുരോഗതിയുടെ ഫലമായി ചിലി ഇന്ന് തെക്കേ അമേരിക്കയിലെ വികസിതരാജ്യങ്ങളിലൊന്നായിത്തീര്‍ന്നിരിക്കുന്നു.
രണ്ടാം ലോകയുദ്ധത്തിനുശേഷം ജനതയുടെ പരിശ്രമവും ഗവണ്‍മെന്റുകളുടെ താത്പര്യവുമാണ് ചിലിയുടെ അഭിവൃദ്ധിക്ക് മുഖ്യകാരണം. പെട്രോളിയം ഉത്പന്നങ്ങളുടെ ഉത്പാദനത്തിലും ശുദ്ധീകരണത്തിലും 1960-കളില്‍ മുന്‍നിരയിലെത്തിച്ചേര്‍ന്ന ചിലി അതേ കാലഘട്ടത്തില്‍ത്തന്നെ ഗതാഗതവാര്‍ത്താവിനിമയ മേഖലകളിലും കാര്യമായ പുരോഗതി നേടി. 1970 മുതല്‍ 73 വരെ ഇവിടെ ഭരണത്തിലുണ്ടായിരുന്ന മാര്‍ക്സിസ്റ്റ് ഗവണ്‍മെന്റ് ചിലിയിലെ ഖനികള്‍, ബാങ്കുകള്‍ തുടങ്ങി മിക്കവാറും എല്ലാ മേഖലകളും ദേശസാത്കരിച്ചു. നാണയം: പിസൊ.
വ്യാവസായികോത്പന്നങ്ങളുടെ വന്‍തോതിലുള്ള നിര്‍മാണമാണ് ചിലിയിലെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥിതിയെ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ സ്വാധീനിക്കുന്ന ഘടകം. ഭക്ഷ്യസംസ്കരണവും വസ്ത്രനിര്‍മാണവുമാണ് ചിലിയിലെ വലുതും പഴക്കമുള്ളതും അതേസമയം ഏറ്റവും പുരോഗമിച്ചതുമായ വ്യവസായമേഖല. മറ്റു പ്രധാനപ്പെട്ട വ്യാവസായികോത്പന്നങ്ങള്‍ ഇരുമ്പ്, പേപ്പര്‍, പള്‍പ്പ്, രാസവസ്തുക്കള്‍, മോട്ടര്‍വാഹനഭാഗങ്ങള്‍, വൈദ്യുതസാമഗ്രികള്‍ എന്നിവയാണ്. ചിലിയിലെ വ്യാവസായികമേഖല സാന്തിയേഗോയിലും ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലുമായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു.
ചിലിയിലെ കാര്‍ഷികോത്പാദനം ആന്തരികോപഭോഗത്തിന്റെ കാല്‍ഭാഗം വരുമെങ്കിലും രാജ്യത്തിന്റെ മൊത്തം ഉത്പാദനം നോക്കുമ്പോള്‍ ഇതിന്റെ പങ്ക് വളരെ ചെറുതാണ്. പുരാതന കൃഷിസമ്പ്രദായങ്ങള്‍, മൂലധനത്തിന്റെ അഭാവം എന്നിവയാണ് ഇതിനുകാരണം. മധ്യചിലിയിലെ വളക്കൂറുള്ളതും ജലസേചിതവുമായ താഴ്വാരങ്ങളാണ് ചിലിയിലെ പ്രധാന കാര്‍ഷികമേഖല. പ്രധാന വിളയായ ഗോതമ്പ് ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ സ്ഥലത്ത് കൃഷി ചെയ്യപ്പെടുകയും ഏറ്റവും അധികം ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, കരിമ്പ്, ചോളം, ബാര്‍ലി, ഓട്സ്, ഉള്ളി, പലതരം പഴങ്ങള്‍ എന്നിവയാണ് മറ്റു മുഖ്യവിളകള്‍. മധ്യമേഖലയില്‍ കന്നുകാലി വളര്‍ത്തലും തെക്കന്‍ പ്രദേശങ്ങളില്‍ ആടുവളര്‍ത്തലും മുഖ്യ ഉപജീവനമാര്‍ഗങ്ങളാണ്.
ധാതുവിഭവസമ്പന്നമാണ് ചിലി. ചെമ്പയിരാണ് മുഖ്യധാതു. ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ കയറ്റുമതി ചെയ്യുന്നതും ഇതുതന്നെ. ഉത്തര-മധ്യചിലിയിലുള്ള ആന്‍ഡീസിലും അടിവാരങ്ങളിലുമായി വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്ന വിസ്തൃതമായ ചെമ്പയിരുമേഖല ലോകപ്രശസ്തമാണ്. മറ്റു പ്രധാനധാതുക്കള്‍ ഇരുമ്പയിര്, മാങ്ഗനീസ്, മോളിബ്ഡനം, സിങ്ക്, വെള്ളി, സ്വര്‍ണം എന്നിവയാകുന്നു.
1930-ല്‍ സിന്തറ്റിക് നൈട്രേറ്റുകള്‍ ലോകവിപണി കീഴടക്കുന്നതുവരെയും നൈട്രേറ്റ് ഖനനം തെക്കന്‍ചിലിയിലെ പ്രധാന വ്യവസായമായിരുന്നു. 1850-ല്‍ ആരംഭിച്ച വ്യവസായമാണിത്. ടീറ ദെല്‍ ഫ്വാഗോയിലാണ് പ്രധാനമായി പെട്രോളിയവും പ്രകൃതിവാതകവും ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. കോണ്‍സെപ്സിയോണിനടുത്ത് കല്‍ക്കരി ഖനനം ചെയ്യപ്പെടുന്നു.
തടിയും വനസമ്പത്തും ഇവയോടനുബന്ധിച്ചുള്ള വ്യവസായങ്ങളും ചിലിയുടെ സമ്പദ്ഘടനയ്ക്ക് ഗണ്യമായ തോതില്‍ സംഭാവന നല്കുന്നുണ്ട്. പലതരം പൈനുകളാണ് വനവിഭവങ്ങളില്‍ പ്രധാനം. വനസമ്പത്തിനെ ആശ്രയിച്ചുള്ള പ്രധാനോത്പന്നങ്ങള്‍ തടി, പള്‍പ്പ്, പേപ്പര്‍, വെനീര്‍ എന്നിവയാകുന്നു. ഗതാഗത സൗകര്യം കുറവായതിനാല്‍ വനവിഭവോപയോഗം അപര്യാപ്തമാണ്.
ചിലിയിലെ തീരപ്രദേശത്തും ആഴക്കടലിലുമായി ഞണ്ടുകള്‍, ചെമ്മീന്‍ തുടങ്ങിയവയും ചൂര തുടങ്ങി പലതരം മത്സ്യങ്ങളുമുണ്ട്. മത്സ്യോത്പന്നങ്ങളുടെ കയറ്റുമതിയും പ്രധാനപ്പെട്ട വരുമാനമാര്‍ഗമാണ്.
