This site is not complete. The work to converting the volumes of സര്‍വ്വവിജ്ഞാനകോശം is on progress. Please bear with us
Please contact webmastersiep@yahoo.com for any queries regarding this website.
Reading Problems? see Enabling Malayalam
ആമാശയം
സര്‍വ്വവിജ്ഞാനകോശം സംരംഭത്തില്‍ നിന്ന്
Mksol (സംവാദം | സംഭാവനകള്) (→Stomach) |
Mksol (സംവാദം | സംഭാവനകള്) (→Stomach) |
||
| (ഇടക്കുള്ള ഒരു പതിപ്പിലെ മാറ്റം ഇവിടെ കാണിക്കുന്നില്ല.) | |||
| വരി 1: | വരി 1: | ||
==ആമാശയം== | ==ആമാശയം== | ||
==Stomach== | ==Stomach== | ||
| - | ദീപനവ്യൂഹത്തിലെ ഭക്ഷണസംഭരണിയും ദഹനസഹായിയുമായ അവയവം. അന്നനാളത്തിന്റെയും, ചെറുകുടലിന്റെ ആദ്യഭാഗത്തോടു | + | ദീപനവ്യൂഹത്തിലെ ഭക്ഷണസംഭരണിയും ദഹനസഹായിയുമായ അവയവം. അന്നനാളത്തിന്റെയും, ചെറുകുടലിന്റെ ആദ്യഭാഗത്തോടു ചേര്‍ന്നുള്ള ഡിയോഡിനത്തിന്റെയും ഇടയ്‌ക്കു കാണപ്പെടുന്ന ഈ ഭാഗം ഭക്ഷണമില്ലാത്ത അവസ്ഥയില്‍ വളഞ്ഞ്‌ മൃദുവായ ഒരു ട്യൂബുപോലെ തോന്നും. എന്നാല്‍ ഭക്ഷണം നിറയുന്നതോടെ ആമാശയം ഉറച്ചഭിത്തിയുള്ള ഒരു സഞ്ചിയായി മാറുന്നു. |
| - | + | ||
| - | + | പ്രാഥമിക (primitive) കശേരുകികളില്‍ ആഹാരനാളത്തിന്റെ മറ്റുഭാഗങ്ങളെപ്പോലെതന്നെ ആമാശയവും കുഴല്‍രൂപത്തിലാണ്‌. ലാംബ്ര(lamprey)കളില്‍ ആമാശയം എന്ന ഒരു ഭാഗംതന്നെയില്ല. അന്നനാളം നേരേ ചെറുകുടലിലേക്ക്‌ തുറക്കുന്നു; മറ്റു കശേരുകികളില്‍ ആമാശയം പ്രത്യേകമായി കാണപ്പെടുന്നു. മാംസഭുക്കുകളുടെ ആമാശയം സസ്യഭുക്കുകളുടേതില്‍നിന്നും വ്യത്യസ്‌തമാണ്‌. പക്ഷികളുടെ ആമാശയത്തിനു രണ്ടുഭാഗങ്ങളുണ്ട്‌: ഗ്രന്ഥിലജഠരവും (proventriculus) ഗിസാഡും (gizzard). ഗ്രന്ഥിലജഠരത്തില്‍ നിരവധി ഗ്രന്ഥികളുണ്ട്‌; ഇവ ആഹാരപദാര്‍ഥങ്ങളെ മൃദുവാക്കുന്നതിനും ദഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ സ്രവങ്ങള്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിക്കുന്നു. ഭക്ഷണത്തോടൊപ്പം ഉള്ളിലാക്കുന്ന ചെറിയ പാറക്കഷണങ്ങളുടെ സഹായത്താല്‍ ആഹാരപദാര്‍ഥങ്ങളെ പൊടിച്ചെടുക്കുന്ന ജോലിയാണ്‌ ഗിസാഡിനുള്ളത്‌. | |
| - | + | ||
| - | അനാറ്റമി. ഇംഗ്ലീഷിലെ J എന്ന അക്ഷരത്തിന്റെ ആകൃതിയുള്ള ആമാശയം | + | സസ്‌തനികളുടെ ആമാശയം വിവിധ വിഭാഗങ്ങളില്‍ ഘടനാപരമായി വ്യത്യസ്‌തമാണ്‌. സാധാരണഗതിയില്‍ ആമാശയത്തിന്‌ ഒരു അറ മാത്രമേ ഉള്ളൂ എങ്കിലും പശു, എരുമ മുതലായ അയവിറക്കുമൃഗങ്ങളില്‍ നാല്‌ അറകള്‍വരെ കാണാറുണ്ട്‌. അന്നനാളിയുടെ അവസാനഭാഗത്തിന്റെയോ ആമാശയത്തിന്റെതന്നെയോ രൂപാന്തരണത്തിലൂടെയാണ്‌ ഇപ്രകാരം അറകളുടെ എണ്ണം വര്‍ധിക്കുന്നത്‌. |
| + | |||
| + | മനുഷ്യരില്‍ ഡയഫ്ര (മധ്യപടം-diaphram)ത്തിന്‌ അടിയിലായി ആമാശയം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു; അന്നനാളിയുടെ അവസാനഭാഗം ഡയഫ്രത്തിലൂടെയാണ്‌ ആമാശയത്തിലേക്കു കടക്കുന്നത്‌. | ||
| + | |||
| + | '''അനാറ്റമി'''. ഇംഗ്ലീഷിലെ J എന്ന അക്ഷരത്തിന്റെ ആകൃതിയുള്ള ആമാശയം പേശീനിര്‍മിതമായ ഒരു സഞ്ചിയാണ്‌. ഇതിന്‌ രണ്ടുപ്രധാന ഭാഗങ്ങളുണ്ട്‌: കാര്‍ഡിയക്‌ ആമാശയവും പൈലോറിക്‌ ആമാശയവും. അന്നനാളം കാര്‍ഡിയക്‌ ആമാശയത്തിലേക്കു തുറക്കുന്നിടത്തും പൈലോറിക്‌ ആമാശയം ഡിയോഡിനത്തിനകത്തേക്കു തുറക്കുന്നിടത്തും രണ്ടു വൃത്തപേശികള്‍ (sphincter muscles) കാണപ്പെടുന്നു; കാര്‍ഡിയക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍, പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ എന്നിങ്ങനെയാണ്‌ ഇവയുടെ പേരുകള്‍. ഭക്ഷണം ആമാശയത്തിലേക്ക്‌ എത്തേണ്ടപ്പോള്‍ കാര്‍ഡിയക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ വികസിക്കുന്നു; അപ്പോള്‍ പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ സങ്കുചിതമായിരിക്കും. ആമാശയത്തില്‍ ഭക്ഷണമെത്തിക്കഴിഞ്ഞാല്‍ ദഹനം നടക്കുന്ന സമയം മുഴുവനും ഈ രണ്ടു വൃത്തപേശികളും ചുരുങ്ങിത്തന്നെയിരിക്കും. പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ വികസിക്കുന്നതോടെ ഭാഗികമായി ദഹിച്ച ഭക്ഷണം (ഇത്‌ കൈം-Chyme- എന്നറിയപ്പെടുന്നു) ആമാശയത്തില്‍നിന്നും ഡിയോഡിനം വഴി ചെറുകുടലിലേക്കു കടക്കുന്നു. | ||
[[ചിത്രം:Vol3a_132_Image.jpg|thumb|350px|മനുഷ്യന്റെ ദീപനവ്യൂഹം]] | [[ചിത്രം:Vol3a_132_Image.jpg|thumb|350px|മനുഷ്യന്റെ ദീപനവ്യൂഹം]] | ||
| - | ആമാശയഭിത്തിയുടെ ഘടന കുടലിന്റേതിനോടു സാദൃശ്യമുള്ളതാണ്‌. | + | ആമാശയഭിത്തിയുടെ ഘടന കുടലിന്റേതിനോടു സാദൃശ്യമുള്ളതാണ്‌. പേശീപാളികളാല്‍ നിര്‍മിതമായ ആമാശയഭിത്തിയെ പൊതിഞ്ഞ്‌ അകവശത്തായി ഒരു ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരം കാണാം. ആമാശയത്തിന്‌ ശക്തി പ്രദാനം ചെയ്യുവാന്‍ തക്കവണ്ണം പേശീപാളികളില്‍ മൂന്ന്‌ അടുക്കുകളുണ്ട്‌. ബാഹ്യാനുദൈര്‍ഘ്യപാളിയും മധ്യപാളിയും കുറുകെയുള്ള ആന്തരപാളിയും. ഈ രീതിയിലുള്ള പേശീഘടന ആമാശയത്തിന്റെ സുഗമമായ സങ്കോചവികാസങ്ങളെ സഹായിക്കുന്നു. ഏറ്റവും ഉള്ളിലായുള്ള ശ്ലേഷ്‌മാവരണം ചുരുളുകളായിട്ടാണ്‌ സംവിധാനം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്‌. ആമാശയഗ്രന്ഥികള്‍ ഈ ചുരുളുകള്‍ക്കിടയില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ആമാശയത്തിലേക്കുള്ള നാഡികളും കാപ്പിലറികളും (cappillaries) ഈ സ്‌തരത്തില്‍ ധാരാളമായുണ്ട്‌. |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | '''ധര്‍മങ്ങള്‍'''. മുഖ്യമായ പല ധര്‍മങ്ങള്‍ക്കും അനുസൃതമായാണ്‌ ആമാശയത്തിന്റെ ഘടന. | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | ആമാശയരസവും | + | 1. '''ഭക്ഷണം സൂക്ഷിക്കല്‍.''' ആമാശയത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനധര്‍മം ഭക്ഷണം കുറേനേരം ഉള്‍ക്കൊണ്ടിരിക്കുക എന്നതാണ്‌. ഈ കര്‍മം നിര്‍വഹിക്കുവാന്‍ പര്യാപ്‌തമായ രീതിയില്‍ ഒരു സഞ്ചിയുടെ ആകൃതിയാണ്‌ ഇതിനുള്ളത്‌. രണ്ടോ മൂന്നോ മണിക്കൂര്‍നേരം ഭക്ഷണം സംഭരിച്ചു വയ്‌ക്കുകയും പചന പ്രക്രിയകള്‍ക്ക്‌ യഥാവസരം വിധേയമാക്കിത്തീര്‍ക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്‌ ആമാശയത്തിന്റെ പ്രധാന ധര്‍മം. |
| + | |||
| + | 2. '''ദഹനം'''. ചവച്ചരയ്‌ക്കപ്പെട്ട്‌ ഉമിനീരുമായി കൂടിക്കലര്‍ന്ന ഉരുളകളായാണ്‌ ഭക്ഷണം ആമാശയത്തിലെത്തുന്നത്‌. ഉമിനീരിലുള്ള ടയലിന്‍ (ptyalin) എന്ന എന്‍സൈമിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനം കാര്യമായും നടക്കുന്നത്‌ ആമാശയത്തില്‍വച്ചാണ്‌. ഈ എന്‍സൈമിന്‌ കാര്‍ബോഹൈഡ്രറ്റുകളെ മാള്‍ട്ടോസ്‌ (maltose) ആയി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുവാന്‍ സാധിക്കും; ഈ പ്രവൃത്തി നിര്‍വഹിക്കുന്നതിന്‌ ആവശ്യമായ pH, ആമാശയത്തില്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലം സൃഷ്‌ടിക്കുന്നു. | ||
| + | |||
| + | ആമാശയഗ്രന്ഥികളില്‍ പ്രധാനമായി ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്‌ പെപ്‌സിന്‍ (pepsin) എന്ന എന്‍സൈം ആണ്‌; ഇതോടൊപ്പം വലിയ ഒരളവ്‌ ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലവും ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്‌. ഈ അമ്ലം ഭക്ഷണത്തെ ജലവിശ്ലേഷണപ്രക്രിയയ്‌ക്ക്‌ (hydrolysis) വിധേയമാക്കുന്നതിനുപുറമേ, ശക്തികുറഞ്ഞ പെപ്‌സിനോജനെ വീര്യമുള്ള പെപ്‌സിന്‍ ആയി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. മാംസ്യാഹാരത്തില്‍നിന്നു കിട്ടുന്ന പ്രോട്ടീനുകളെ ദഹിപ്പിക്കുവാന്‍ പ്രാപ്‌തിയുള്ള ഈ എന്‍സൈം അവയെ പെപ്‌ടോണു(peptone)കളായി മാറ്റുകയും അങ്ങനെ പ്രോട്ടീന്‍ദഹനത്തിന്റെ ശക്തമായ പ്രവര്‍ത്തനം ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്യും. | ||
| + | |||
| + | പെപ്‌സിനോജനു പുറമേ, ആമാശയഗ്രന്ഥികള്‍ സ്രവിക്കുന്ന മറ്റു രണ്ട്‌ എന്‍സൈമുകളാണ്‌ ലിപ്പേസും (lipase) റെനിനും (rennin). ആമാശയലിപ്പേസിന്‌ കൊഴുപ്പുകളെ ദഹിപ്പിക്കുവാന്‍ കഴിവുണ്ടെങ്കിലും ലിപ്പേസ്‌ ഇനത്തില്‍പെട്ട എന്‍സൈമുകളില്‍ വളരെ ശക്തികുറഞ്ഞ ഒന്നാണിത്‌. റെനിന്റെ പ്രധാന കര്‍ത്തവ്യം പാല്‍പിരിച്ച്‌ തൈരാക്കിത്തീര്‍ക്കുക എന്നതാണ്‌. ഇത്‌ മുതിര്‍ന്നവരില്‍ അത്ര വിലപ്പെട്ട ഒരു പ്രവര്‍ത്തനമല്ലെങ്കിലും പാല്‍ പ്രധാന ഭക്ഷണമായിട്ടുള്ള ശിശുക്കളില്‍ പരമപ്രധാനമായ ഒരു കര്‍മമാണ്‌. | ||
| + | മേല്‌പറഞ്ഞ പചനപ്രക്രിയകള്‍ക്കുശേഷം, ഒരളവുവരെ ദഹിപ്പിക്കപ്പെട്ടതും ധാരാളം അമ്ലം അടങ്ങിയതും ഏതാണ്ട്‌ ദ്രവരൂപത്തിലുള്ളതും ആയ ഭക്ഷണപദാര്‍ഥമാണ്‌ പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടറിലൂടെ ചെറുകുടലിലേക്ക്‌ അയയ്‌ക്കപ്പെടുന്നത്‌. | ||
| + | |||
| + | 3.''' ബാക്‌ടീരിയയെ നശിപ്പിക്കല്‍.''' ആമാശയരസത്തില്‍ കാണപ്പെടുന്ന ശക്തിയേറിയ ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലത്തിന്‌ രോഗാണുക്കളായ ബാക്‌ടീരിയയെ നശിപ്പിക്കുവാനും തദ്വാരാ ദഹനേന്ദ്രിയത്തെ ബാക്‌ടീരിയാ ബാധകളില്‍നിന്നു രക്ഷിക്കുവാനും സാധിക്കും. ഈ ദഹനരസത്തില്‍ ധാരാളം ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലം ഉള്ളതിനാലായിരിക്കണം പ്രാചീന ഭാരതീയ വൈദ്യശാസ്‌ത്രജ്ഞന്മാര്‍ ഇതിന്‌ ജഠരാഗ്നി എന്നു പേരിട്ടത്‌. | ||
| + | |||
| + | 4. '''ചുവന്ന രക്താണുനിര്‍മാണ പ്രവര്‍ത്തനം.''' മേല്‌പറഞ്ഞ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കെല്ലാം പുറമേ ആമാശയത്തിലെ ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങളിലെ കോശങ്ങളില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്ന ഒരു സ്വയാര്‍ജിതാംശത്തിന്‌ (intrinsic factor) ആഹാരത്തില്‍നിന്ന്‌ ലഭ്യമാകുന്ന വിറ്റാമിന്‍ B<sub>12</sub>നെ കര്‍മശേഷിയുള്ളതാക്കിത്തീര്‍ക്കുവാനും, അതുവഴി ഹീം ഘടകത്തെയും ചുവന്ന രക്താണുക്കളെയും സൃഷ്‌ടിക്കുവാനും ഉള്ള കഴിവുണ്ട്‌. | ||
| + | |||
| + | 5. '''ഭക്ഷ്യവസ്‌തുക്കളുടെ അവശോഷണം.''' പചനപ്രക്രിയയ്‌ക്കുശേഷം വിഘടിക്കപ്പെട്ട ആഹാരാംശത്തെ ഉള്‍ക്കൊള്ളുവാന്‍ ദഹനവ്യവസ്ഥയ്‌ക്കു സാധ്യമാണ്‌. ഇത്തരത്തില്‍ ഭക്ഷ്യാംശങ്ങളെ ഉള്‍കൊള്ളുന്നതുകൊണ്ടാണ്‌ കോശങ്ങളിലെ ഉപാപചയ (metabolism) പ്രക്രിയകള്‍ സാധ്യമാകുന്നത്‌. ദഹനവ്യവസ്ഥിതിയിലെ മറ്റവയവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച്‌ ആമാശയത്തിന്‌ ഈ കഴിവ്‌ വളരെ പരിമിതമാണ്‌. എന്നിരുന്നാലും വെള്ളവും മദ്യാംശവും (alcohol) ഉള്‍ക്കൊള്ളുവാന്‍ ആമാശയത്തിലെ ഉള്‍ചര്‍മസ്‌തരത്തിനു കഴിയും. | ||
| + | |||
| + | '''ആമാശയരസവും നാഡീവ്യൂഹപ്രവര്‍ത്തനങ്ങളും'''. ആമാശയരസത്തിന്റെ സംവിധാനം ഏതാണ്ട്‌ ഉമിനീരിന്റേതുപോലെതന്നെയാണ്‌. ഈ രസത്തിന്റെ ഉത്‌പത്തിയില്‍ ആദ്യഘട്ടം മസ്‌തിഷ്‌കപ്രവര്‍ത്തനം കൊണ്ടുണ്ടാകുന്ന ആമാശയരസത്തിന്റെ ഉത്‌പാദനമാണ്‌. രണ്ടാമത്തെ ഘട്ടമായ നാഡീപ്രവര്‍ത്തനത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്നത്‌ നാഡീസമൂഹത്തിലെ സ്വയംഭരണശേഷിയുള്ള ഓട്ടോണോമിക്‌ (autonomic) വിഭാഗമാണ്‌. ഈ വിഭാഗത്തില്‍പ്പെട്ട സിംപതറ്റിക്‌ (sympathetic), പാരാസിംപതറ്റിക്‌ (parasympathetic) ഉപവിഭാഗങ്ങള്‍ക്കും ആമാശയരസം സൃഷ്‌ടിക്കുവാന്‍ സാധിക്കും. പാരാസിംപതറ്റിക്‌ വിഭാഗത്തിലെ പ്രമുഖാംഗമായ വേഗസ്‌ (vagus) നാഡിക്ക്‌ ധാരാളം അമ്ലവും എന്‍സൈമുകളും അടങ്ങിയ സ്രവം ഉണ്ടാക്കുവാനുള്ള കെല്‌പുണ്ട്‌. | ||
[[ചിത്രം:Vol3a_133_Image.jpg|350px|ആമാശയ ഘടന]] | [[ചിത്രം:Vol3a_133_Image.jpg|350px|ആമാശയ ഘടന]] | ||
| - | മേല്‌പറഞ്ഞ രണ്ടു പ്രക്രിയകളും പ്രാധാന്യമുള്ളതാണെങ്കിലും ആമാശയരസത്തിന്റെ | + | മേല്‌പറഞ്ഞ രണ്ടു പ്രക്രിയകളും പ്രാധാന്യമുള്ളതാണെങ്കിലും ആമാശയരസത്തിന്റെ തുടര്‍ച്ചയായ പ്രവാഹത്തിന്‌ അത്യാവശ്യമായിട്ടുള്ളത്‌ രാസവസ്‌തുക്കള്‍ മുഖാന്തിരമുള്ള വിസര്‍ജനമാണ്‌. ദഹിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഭക്ഷണസാമഗ്രികളുടെ അംശങ്ങള്‍ ആമാശയത്തിലെ ഉള്‍ഭാഗങ്ങളുമായി സമ്പര്‍ക്കംപുലര്‍ത്തുമ്പോള്‍ ഗാസ്ട്രിന് (gastrin) എന്ന ഹോര്‍മോണ്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു; ഈ രാസപദാര്‍ഥം അന്നനാളത്തില്‍നിന്നുദ്‌ഭൂതമാകുന്ന ഹോര്‍മോണുകളുടെ പരമ്പരയില്‍പെട്ടതാണ്‌. ഗാസ്ട്രിന് ശരീരത്തില്‍ കുത്തിവച്ചാല്‍ ആമാശയരസം അനുസ്യൂതമായി പ്രവഹിക്കും. എല്ലാവിധ നാഡികളില്‍നിന്നും വേര്‍പെടുത്തിയ ആമാശയത്തില്‍പോലും ഗാസ്ട്രിന് അതിന്റെ കര്‍ത്തവ്യം നിറവേറ്റാന്‍ സാധ്യമാണ്‌. ആമാശയത്തിന്റെ ഒരംശം എല്ലാ നാഡീബന്ധങ്ങളില്‍നിന്നും വേര്‍പെടുത്തി മുലയുടെ അരികില്‍ തുന്നിപ്പിടിപ്പിച്ച്‌ രക്തപരിസഞ്ചരണം വ്യവസ്ഥാപിതമാക്കിയാല്‍ അതില്‍നിന്നുപോലും ആമാശയരസം ഗാസ്‌ട്രിന്റെ സഹായത്താല്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിച്ചെടുക്കാം. ഇതില്‍നിന്നും മേല്‍ വിവരിച്ചത്‌ ഒരു രാസവസ്‌തുനിഷ്‌ഠമായ പ്രക്രിയയാണ്‌ എന്നു വ്യക്തമാകുന്നു. ചതവുപറ്റിയ കോശങ്ങളില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്ന രാസവസ്‌തുവായ ഹിസ്റ്റമീനോട്‌ ഇതിന്‌ സാമ്യം ഉണ്ട്‌. പല ശാസ്‌ത്രകാരന്മാരും ഈ രണ്ടു വസ്‌തുക്കളും ഒന്നുതന്നെയാണെന്നുപോലും കരുതിവരുന്നു. |
| + | |||
| + | '''ആമാശയരോഗങ്ങള്‍.''' ആമാശയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട്‌ നിരവധി രോഗങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്‌. | ||
| + | |||
| + | 1. '''ദഹനക്കേട്‌''' (Indigestion). അമിതമായി ആഹാരം കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ടും എണ്ണമയംഏറിയ ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ടും ആഹാരംകഴിക്കുന്ന സമയത്തിലുള്ള നിഷ്‌ഠക്കുറവുകൊണ്ടും ഉണ്ടാകാവുന്ന ഒരു സാധാരണ അസുഖമാണ്‌ ദഹനക്കേട്‌. ദഹനക്കേട്‌ ഒഴിവാക്കുന്നതിനു കുറേനേരം ഭക്ഷണം വര്‍ജിക്കുകയോ, നിര്‍ദിഷ്‌ട ഔഷധങ്ങള്‍ സേവിക്കുകയോ ചെയ്യാം. | ||
| + | |||
| + | 2. '''ഗാസ്‌ട്രൈറ്റിസ്‌''' (Gastritis). ആമാശയത്തിലുള്ള ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങള്‍ക്കു വീക്കമുണ്ടാകുമ്പോഴാണ്‌ ഗാസ്‌ട്രൈറ്റിസ്‌ ഉണ്ടാകുന്നത്‌. ലഹരിസാധനങ്ങള്‍, വിഷാംശമുള്ള ഭക്ഷണം (ഉദാ. ചീഞ്ഞ മത്സ്യങ്ങളും പഴങ്ങളും), ഉത്തേജക ഭക്ഷണങ്ങള്‍ (ഉദാ. മുളക്‌, മസാല) എന്നിവ കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ടും ഗാസ്‌ട്രൈറ്റിസ്‌ ഉണ്ടാകും. ആമാശയത്തിലെയും ചെറുകുടലിലെയും ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങള്‍ക്ക്‌ ഉത്താപനം ഉണ്ടാകുമ്പോഴാണ്‌ ഗാസ്‌ട്രോഎന്ററൈറ്റിസ്‌ (Gastro-enteritis) ഉണ്ടാകുന്നത്‌. ഓറഞ്ചു നിറമുള്ള മാര്‍ദവമേറിയ ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരം രോഗബാധിതമാകുമ്പോള്‍ ചുവന്നുതടിക്കുകയും വയറുവേദന, മനംപുരട്ടല്‍, ഛര്‍ദി, രുചിക്കുറവ്‌ എന്നിവ ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യും. ഒന്നോ രണ്ടോ തവണത്തെ ഭക്ഷണം വര്‍ജിക്കുകയും സല്‍ഫനാമൈഡ്‌ മരുന്നുകളോ ക്ലോറോമൈസറ്റിന്‍, സ്റ്റ്രെപ്‌റ്റോമൈസിന്‍ എന്നീ മരുന്നുകളോ ഒരു ഡോക്‌ടറുടെ ഉപദേശപ്രകാരം സേവിക്കുകയും വേണം. വിഷമകരമാംവണ്ണം രോഗം ബാധിച്ചവര്‍ക്ക്‌ വേണ്ടതരം ഭക്ഷ്യമൂല്യങ്ങള്‍ അടങ്ങിയ ലായനികള്‍ കുത്തിവയ്‌ക്കേണ്ടതായും വരും. | ||
| + | |||
| + | 3. '''ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ന്യൂറോസിസ്‌''' (Gastric neurosis). ആമാശയഭിത്തിയിലെ സിരകള്‍ക്കുണ്ടാകുന്ന വൈകല്യങ്ങളാണ്‌ ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ന്യൂറോസിസിനു കാരണം. വിഷമകരമായ ഒരു വ്യാധിയല്ല ഇതെങ്കിലും ചികിത്സിച്ചു മാറ്റുവാന്‍ പ്രത്യേക വൈദഗ്‌ധ്യമുള്ള ഒരു ഡോക്‌ടറുടെ സഹായം ആവശ്യമായി വരും. | ||
| + | |||
| + | 4. '''അത്യമ്ലതയും''' (Hyperacidity) ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സറും (Gastric ulcer). ആമാശയരസത്തിലുള്ള അമ്ലത്തിന്റെ അമിതമായ വര്‍ധനവാണ്‌ അത്യമ്ലതയ്‌ക്കു കാരണം. തെറ്റായ ഭക്ഷണചര്യ, ഉത്തേജക ഭക്ഷണവസ്‌തുക്കളുടെയും ലഹരിപദാര്‍ഥങ്ങളുടെയും അമിതമായ ഉപയോഗം, പുകവലി, മാനസിക സംഘട്ടനങ്ങള്‍, സമ്മര്‍ദങ്ങള്‍ എന്നിവ അത്യമ്ലതയ്‌ക്ക്‌ കാരണമാകാം. പുളിച്ചുതികട്ടല്‍, വയറുവേദന എന്നിവ അത്യമ്ലതയുടെ പ്രകടലക്ഷണങ്ങളാണ്‌. | ||
| + | അത്യമ്ലതയുടെ ചികിത്സയ്‌ക്കു പറ്റിയ പല അന്റാസിഡുകളും (antacids) ലഭ്യമാണ്‌. അലൂമിനിയം സിലിക്കേറ്റും, വേഗസ്‌ ഞരമ്പിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഔഷധങ്ങളും കൂടിയുള്ള മിശ്രിതങ്ങളാണ്‌ നിലവിലുള്ള അന്റാസിഡുകളിലെ പ്രധാന ഘടകങ്ങള്‍. | ||
| + | അത്യമ്ലത സ്ഥായിയായി നിലനില്‌ക്കുകയും, അമ്ലത്തിന്റെ ശക്തിയെ ചെറുത്തുനില്‌ക്കുവാനുള്ള കഴിവ്‌ ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങള്‍ക്ക്‌ ഇല്ലാതാകുകയും ചെയ്യുമ്പോഴാണ്‌ കോശങ്ങള്‍ നശിക്കുകയും ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സര്‍ ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യുന്നത്‌. വേഗസ്‌ ഞരമ്പിന്റെ അമിതമായ പ്രവര്‍ത്തനം ഇത്തരം വ്രണങ്ങള്‍ സൃഷ്‌ടിക്കുന്നതില്‍ കാര്യമായ പങ്കുവഹിക്കുന്നുണ്ട്‌. ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സറിന്റെ ആദ്യഘട്ടങ്ങളില്‍ ശരിയായ അന്റാസിഡുകള്‍ ഉപയോഗിക്കുകയും ഭക്ഷണം ക്രമീകരിക്കുകയും ചെയ്‌താല്‍ രോഗം സുഖപ്പെടുത്തുവാന്‍ സാധ്യമാണ്‌. ശരിയായ ചികിത്സ നടത്താതിരുന്നാല്‍ പൈലോറിക്‌ പേശീകവാടം ചുരുങ്ങുകയും ഭക്ഷണത്തിന്റെ പ്രയാണം വിഷമകരമായിത്തീരുകയും ചെയ്യും. അങ്ങനെയുള്ള ഘട്ടങ്ങളില്‍ ശസ്‌ത്രക്രിയ അനിവാര്യമായിത്തീരാനിടയുണ്ട്‌; ശസ്‌ത്രക്രിയാനടപടികളോടൊപ്പം പലപ്പോഴും വേഗസ്‌ഞരമ്പ്‌ മുറിക്കേണ്ടതായും വന്നേക്കാം. ഈ രംഗത്തുള്ള ശസ്‌ത്രക്രിയാ നടപടികള്‍ക്ക്‌ ആധുനിക കാലത്ത്‌ അഭൂതപൂര്‍വമായ വിജയസാധ്യതയുണ്ടായിട്ടുണ്ട്‌. | ||
| - | + | 5. '''ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ട്യൂമറുകള്‍''' (Gastric tumors). ആമാശയത്തിലുള്ള മുഴകളും, കോശങ്ങളുടെ അസാധാരണമായ വളര്‍ച്ചയും അര്‍ബുദവിഭാഗത്തില്‍പ്പെട്ട ഈ രോഗങ്ങള്‍ക്കു കാരണമാണ്‌. വളരെ പഴക്കംചെന്നതും ചികിത്സിക്കാത്തതും ആയ ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സറുകളും ക്യാന്‍സറുകള്‍ക്ക്‌ നിദാനമാകാറുണ്ട്‌. | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | 5. ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ട്യൂമറുകള്‍ (Gastric tumors). ആമാശയത്തിലുള്ള മുഴകളും, കോശങ്ങളുടെ അസാധാരണമായ | + | |
(ഡോ. കെ. മാധവന്‍കുട്ടി) | (ഡോ. കെ. മാധവന്‍കുട്ടി) | ||
Current revision as of 04:39, 10 സെപ്റ്റംബര്‍ 2014
ആമാശയം
Stomach
ദീപനവ്യൂഹത്തിലെ ഭക്ഷണസംഭരണിയും ദഹനസഹായിയുമായ അവയവം. അന്നനാളത്തിന്റെയും, ചെറുകുടലിന്റെ ആദ്യഭാഗത്തോടു ചേര്‍ന്നുള്ള ഡിയോഡിനത്തിന്റെയും ഇടയ്‌ക്കു കാണപ്പെടുന്ന ഈ ഭാഗം ഭക്ഷണമില്ലാത്ത അവസ്ഥയില്‍ വളഞ്ഞ്‌ മൃദുവായ ഒരു ട്യൂബുപോലെ തോന്നും. എന്നാല്‍ ഭക്ഷണം നിറയുന്നതോടെ ആമാശയം ഉറച്ചഭിത്തിയുള്ള ഒരു സഞ്ചിയായി മാറുന്നു.
പ്രാഥമിക (primitive) കശേരുകികളില്‍ ആഹാരനാളത്തിന്റെ മറ്റുഭാഗങ്ങളെപ്പോലെതന്നെ ആമാശയവും കുഴല്‍രൂപത്തിലാണ്‌. ലാംബ്ര(lamprey)കളില്‍ ആമാശയം എന്ന ഒരു ഭാഗംതന്നെയില്ല. അന്നനാളം നേരേ ചെറുകുടലിലേക്ക്‌ തുറക്കുന്നു; മറ്റു കശേരുകികളില്‍ ആമാശയം പ്രത്യേകമായി കാണപ്പെടുന്നു. മാംസഭുക്കുകളുടെ ആമാശയം സസ്യഭുക്കുകളുടേതില്‍നിന്നും വ്യത്യസ്‌തമാണ്‌. പക്ഷികളുടെ ആമാശയത്തിനു രണ്ടുഭാഗങ്ങളുണ്ട്‌: ഗ്രന്ഥിലജഠരവും (proventriculus) ഗിസാഡും (gizzard). ഗ്രന്ഥിലജഠരത്തില്‍ നിരവധി ഗ്രന്ഥികളുണ്ട്‌; ഇവ ആഹാരപദാര്‍ഥങ്ങളെ മൃദുവാക്കുന്നതിനും ദഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ സ്രവങ്ങള്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിക്കുന്നു. ഭക്ഷണത്തോടൊപ്പം ഉള്ളിലാക്കുന്ന ചെറിയ പാറക്കഷണങ്ങളുടെ സഹായത്താല്‍ ആഹാരപദാര്‍ഥങ്ങളെ പൊടിച്ചെടുക്കുന്ന ജോലിയാണ്‌ ഗിസാഡിനുള്ളത്‌.
സസ്‌തനികളുടെ ആമാശയം വിവിധ വിഭാഗങ്ങളില്‍ ഘടനാപരമായി വ്യത്യസ്‌തമാണ്‌. സാധാരണഗതിയില്‍ ആമാശയത്തിന്‌ ഒരു അറ മാത്രമേ ഉള്ളൂ എങ്കിലും പശു, എരുമ മുതലായ അയവിറക്കുമൃഗങ്ങളില്‍ നാല്‌ അറകള്‍വരെ കാണാറുണ്ട്‌. അന്നനാളിയുടെ അവസാനഭാഗത്തിന്റെയോ ആമാശയത്തിന്റെതന്നെയോ രൂപാന്തരണത്തിലൂടെയാണ്‌ ഇപ്രകാരം അറകളുടെ എണ്ണം വര്‍ധിക്കുന്നത്‌.
മനുഷ്യരില്‍ ഡയഫ്ര (മധ്യപടം-diaphram)ത്തിന്‌ അടിയിലായി ആമാശയം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു; അന്നനാളിയുടെ അവസാനഭാഗം ഡയഫ്രത്തിലൂടെയാണ്‌ ആമാശയത്തിലേക്കു കടക്കുന്നത്‌.
അനാറ്റമി. ഇംഗ്ലീഷിലെ J എന്ന അക്ഷരത്തിന്റെ ആകൃതിയുള്ള ആമാശയം പേശീനിര്‍മിതമായ ഒരു സഞ്ചിയാണ്‌. ഇതിന്‌ രണ്ടുപ്രധാന ഭാഗങ്ങളുണ്ട്‌: കാര്‍ഡിയക്‌ ആമാശയവും പൈലോറിക്‌ ആമാശയവും. അന്നനാളം കാര്‍ഡിയക്‌ ആമാശയത്തിലേക്കു തുറക്കുന്നിടത്തും പൈലോറിക്‌ ആമാശയം ഡിയോഡിനത്തിനകത്തേക്കു തുറക്കുന്നിടത്തും രണ്ടു വൃത്തപേശികള്‍ (sphincter muscles) കാണപ്പെടുന്നു; കാര്‍ഡിയക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍, പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ എന്നിങ്ങനെയാണ്‌ ഇവയുടെ പേരുകള്‍. ഭക്ഷണം ആമാശയത്തിലേക്ക്‌ എത്തേണ്ടപ്പോള്‍ കാര്‍ഡിയക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ വികസിക്കുന്നു; അപ്പോള്‍ പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ സങ്കുചിതമായിരിക്കും. ആമാശയത്തില്‍ ഭക്ഷണമെത്തിക്കഴിഞ്ഞാല്‍ ദഹനം നടക്കുന്ന സമയം മുഴുവനും ഈ രണ്ടു വൃത്തപേശികളും ചുരുങ്ങിത്തന്നെയിരിക്കും. പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടര്‍ വികസിക്കുന്നതോടെ ഭാഗികമായി ദഹിച്ച ഭക്ഷണം (ഇത്‌ കൈം-Chyme- എന്നറിയപ്പെടുന്നു) ആമാശയത്തില്‍നിന്നും ഡിയോഡിനം വഴി ചെറുകുടലിലേക്കു കടക്കുന്നു.
ആമാശയഭിത്തിയുടെ ഘടന കുടലിന്റേതിനോടു സാദൃശ്യമുള്ളതാണ്‌. പേശീപാളികളാല്‍ നിര്‍മിതമായ ആമാശയഭിത്തിയെ പൊതിഞ്ഞ്‌ അകവശത്തായി ഒരു ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരം കാണാം. ആമാശയത്തിന്‌ ശക്തി പ്രദാനം ചെയ്യുവാന്‍ തക്കവണ്ണം പേശീപാളികളില്‍ മൂന്ന്‌ അടുക്കുകളുണ്ട്‌. ബാഹ്യാനുദൈര്‍ഘ്യപാളിയും മധ്യപാളിയും കുറുകെയുള്ള ആന്തരപാളിയും. ഈ രീതിയിലുള്ള പേശീഘടന ആമാശയത്തിന്റെ സുഗമമായ സങ്കോചവികാസങ്ങളെ സഹായിക്കുന്നു. ഏറ്റവും ഉള്ളിലായുള്ള ശ്ലേഷ്‌മാവരണം ചുരുളുകളായിട്ടാണ്‌ സംവിധാനം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്‌. ആമാശയഗ്രന്ഥികള്‍ ഈ ചുരുളുകള്‍ക്കിടയില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ആമാശയത്തിലേക്കുള്ള നാഡികളും കാപ്പിലറികളും (cappillaries) ഈ സ്‌തരത്തില്‍ ധാരാളമായുണ്ട്‌.
ധര്‍മങ്ങള്‍. മുഖ്യമായ പല ധര്‍മങ്ങള്‍ക്കും അനുസൃതമായാണ്‌ ആമാശയത്തിന്റെ ഘടന.
1. ഭക്ഷണം സൂക്ഷിക്കല്‍. ആമാശയത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനധര്‍മം ഭക്ഷണം കുറേനേരം ഉള്‍ക്കൊണ്ടിരിക്കുക എന്നതാണ്‌. ഈ കര്‍മം നിര്‍വഹിക്കുവാന്‍ പര്യാപ്‌തമായ രീതിയില്‍ ഒരു സഞ്ചിയുടെ ആകൃതിയാണ്‌ ഇതിനുള്ളത്‌. രണ്ടോ മൂന്നോ മണിക്കൂര്‍നേരം ഭക്ഷണം സംഭരിച്ചു വയ്‌ക്കുകയും പചന പ്രക്രിയകള്‍ക്ക്‌ യഥാവസരം വിധേയമാക്കിത്തീര്‍ക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്‌ ആമാശയത്തിന്റെ പ്രധാന ധര്‍മം.
2. ദഹനം. ചവച്ചരയ്‌ക്കപ്പെട്ട്‌ ഉമിനീരുമായി കൂടിക്കലര്‍ന്ന ഉരുളകളായാണ്‌ ഭക്ഷണം ആമാശയത്തിലെത്തുന്നത്‌. ഉമിനീരിലുള്ള ടയലിന്‍ (ptyalin) എന്ന എന്‍സൈമിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനം കാര്യമായും നടക്കുന്നത്‌ ആമാശയത്തില്‍വച്ചാണ്‌. ഈ എന്‍സൈമിന്‌ കാര്‍ബോഹൈഡ്രറ്റുകളെ മാള്‍ട്ടോസ്‌ (maltose) ആയി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുവാന്‍ സാധിക്കും; ഈ പ്രവൃത്തി നിര്‍വഹിക്കുന്നതിന്‌ ആവശ്യമായ pH, ആമാശയത്തില്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലം സൃഷ്‌ടിക്കുന്നു.
ആമാശയഗ്രന്ഥികളില്‍ പ്രധാനമായി ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്‌ പെപ്‌സിന്‍ (pepsin) എന്ന എന്‍സൈം ആണ്‌; ഇതോടൊപ്പം വലിയ ഒരളവ്‌ ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലവും ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്‌. ഈ അമ്ലം ഭക്ഷണത്തെ ജലവിശ്ലേഷണപ്രക്രിയയ്‌ക്ക്‌ (hydrolysis) വിധേയമാക്കുന്നതിനുപുറമേ, ശക്തികുറഞ്ഞ പെപ്‌സിനോജനെ വീര്യമുള്ള പെപ്‌സിന്‍ ആയി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. മാംസ്യാഹാരത്തില്‍നിന്നു കിട്ടുന്ന പ്രോട്ടീനുകളെ ദഹിപ്പിക്കുവാന്‍ പ്രാപ്‌തിയുള്ള ഈ എന്‍സൈം അവയെ പെപ്‌ടോണു(peptone)കളായി മാറ്റുകയും അങ്ങനെ പ്രോട്ടീന്‍ദഹനത്തിന്റെ ശക്തമായ പ്രവര്‍ത്തനം ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്യും.
പെപ്‌സിനോജനു പുറമേ, ആമാശയഗ്രന്ഥികള്‍ സ്രവിക്കുന്ന മറ്റു രണ്ട്‌ എന്‍സൈമുകളാണ്‌ ലിപ്പേസും (lipase) റെനിനും (rennin). ആമാശയലിപ്പേസിന്‌ കൊഴുപ്പുകളെ ദഹിപ്പിക്കുവാന്‍ കഴിവുണ്ടെങ്കിലും ലിപ്പേസ്‌ ഇനത്തില്‍പെട്ട എന്‍സൈമുകളില്‍ വളരെ ശക്തികുറഞ്ഞ ഒന്നാണിത്‌. റെനിന്റെ പ്രധാന കര്‍ത്തവ്യം പാല്‍പിരിച്ച്‌ തൈരാക്കിത്തീര്‍ക്കുക എന്നതാണ്‌. ഇത്‌ മുതിര്‍ന്നവരില്‍ അത്ര വിലപ്പെട്ട ഒരു പ്രവര്‍ത്തനമല്ലെങ്കിലും പാല്‍ പ്രധാന ഭക്ഷണമായിട്ടുള്ള ശിശുക്കളില്‍ പരമപ്രധാനമായ ഒരു കര്‍മമാണ്‌. മേല്‌പറഞ്ഞ പചനപ്രക്രിയകള്‍ക്കുശേഷം, ഒരളവുവരെ ദഹിപ്പിക്കപ്പെട്ടതും ധാരാളം അമ്ലം അടങ്ങിയതും ഏതാണ്ട്‌ ദ്രവരൂപത്തിലുള്ളതും ആയ ഭക്ഷണപദാര്‍ഥമാണ്‌ പൈലോറിക്‌ സ്‌ഫിങ്‌ക്‌ടറിലൂടെ ചെറുകുടലിലേക്ക്‌ അയയ്‌ക്കപ്പെടുന്നത്‌.
3. ബാക്‌ടീരിയയെ നശിപ്പിക്കല്‍. ആമാശയരസത്തില്‍ കാണപ്പെടുന്ന ശക്തിയേറിയ ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലത്തിന്‌ രോഗാണുക്കളായ ബാക്‌ടീരിയയെ നശിപ്പിക്കുവാനും തദ്വാരാ ദഹനേന്ദ്രിയത്തെ ബാക്‌ടീരിയാ ബാധകളില്‍നിന്നു രക്ഷിക്കുവാനും സാധിക്കും. ഈ ദഹനരസത്തില്‍ ധാരാളം ഹൈഡ്രാക്ലോറിക്‌ അമ്ലം ഉള്ളതിനാലായിരിക്കണം പ്രാചീന ഭാരതീയ വൈദ്യശാസ്‌ത്രജ്ഞന്മാര്‍ ഇതിന്‌ ജഠരാഗ്നി എന്നു പേരിട്ടത്‌.
4. ചുവന്ന രക്താണുനിര്‍മാണ പ്രവര്‍ത്തനം. മേല്‌പറഞ്ഞ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കെല്ലാം പുറമേ ആമാശയത്തിലെ ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങളിലെ കോശങ്ങളില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്ന ഒരു സ്വയാര്‍ജിതാംശത്തിന്‌ (intrinsic factor) ആഹാരത്തില്‍നിന്ന്‌ ലഭ്യമാകുന്ന വിറ്റാമിന്‍ B12നെ കര്‍മശേഷിയുള്ളതാക്കിത്തീര്‍ക്കുവാനും, അതുവഴി ഹീം ഘടകത്തെയും ചുവന്ന രക്താണുക്കളെയും സൃഷ്‌ടിക്കുവാനും ഉള്ള കഴിവുണ്ട്‌.
5. ഭക്ഷ്യവസ്‌തുക്കളുടെ അവശോഷണം. പചനപ്രക്രിയയ്‌ക്കുശേഷം വിഘടിക്കപ്പെട്ട ആഹാരാംശത്തെ ഉള്‍ക്കൊള്ളുവാന്‍ ദഹനവ്യവസ്ഥയ്‌ക്കു സാധ്യമാണ്‌. ഇത്തരത്തില്‍ ഭക്ഷ്യാംശങ്ങളെ ഉള്‍കൊള്ളുന്നതുകൊണ്ടാണ്‌ കോശങ്ങളിലെ ഉപാപചയ (metabolism) പ്രക്രിയകള്‍ സാധ്യമാകുന്നത്‌. ദഹനവ്യവസ്ഥിതിയിലെ മറ്റവയവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച്‌ ആമാശയത്തിന്‌ ഈ കഴിവ്‌ വളരെ പരിമിതമാണ്‌. എന്നിരുന്നാലും വെള്ളവും മദ്യാംശവും (alcohol) ഉള്‍ക്കൊള്ളുവാന്‍ ആമാശയത്തിലെ ഉള്‍ചര്‍മസ്‌തരത്തിനു കഴിയും.
ആമാശയരസവും നാഡീവ്യൂഹപ്രവര്‍ത്തനങ്ങളും. ആമാശയരസത്തിന്റെ സംവിധാനം ഏതാണ്ട്‌ ഉമിനീരിന്റേതുപോലെതന്നെയാണ്‌. ഈ രസത്തിന്റെ ഉത്‌പത്തിയില്‍ ആദ്യഘട്ടം മസ്‌തിഷ്‌കപ്രവര്‍ത്തനം കൊണ്ടുണ്ടാകുന്ന ആമാശയരസത്തിന്റെ ഉത്‌പാദനമാണ്‌. രണ്ടാമത്തെ ഘട്ടമായ നാഡീപ്രവര്‍ത്തനത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്നത്‌ നാഡീസമൂഹത്തിലെ സ്വയംഭരണശേഷിയുള്ള ഓട്ടോണോമിക്‌ (autonomic) വിഭാഗമാണ്‌. ഈ വിഭാഗത്തില്‍പ്പെട്ട സിംപതറ്റിക്‌ (sympathetic), പാരാസിംപതറ്റിക്‌ (parasympathetic) ഉപവിഭാഗങ്ങള്‍ക്കും ആമാശയരസം സൃഷ്‌ടിക്കുവാന്‍ സാധിക്കും. പാരാസിംപതറ്റിക്‌ വിഭാഗത്തിലെ പ്രമുഖാംഗമായ വേഗസ്‌ (vagus) നാഡിക്ക്‌ ധാരാളം അമ്ലവും എന്‍സൈമുകളും അടങ്ങിയ സ്രവം ഉണ്ടാക്കുവാനുള്ള കെല്‌പുണ്ട്‌.
മേല്‌പറഞ്ഞ രണ്ടു പ്രക്രിയകളും പ്രാധാന്യമുള്ളതാണെങ്കിലും ആമാശയരസത്തിന്റെ തുടര്‍ച്ചയായ പ്രവാഹത്തിന്‌ അത്യാവശ്യമായിട്ടുള്ളത്‌ രാസവസ്‌തുക്കള്‍ മുഖാന്തിരമുള്ള വിസര്‍ജനമാണ്‌. ദഹിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഭക്ഷണസാമഗ്രികളുടെ അംശങ്ങള്‍ ആമാശയത്തിലെ ഉള്‍ഭാഗങ്ങളുമായി സമ്പര്‍ക്കംപുലര്‍ത്തുമ്പോള്‍ ഗാസ്ട്രിന് (gastrin) എന്ന ഹോര്‍മോണ്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു; ഈ രാസപദാര്‍ഥം അന്നനാളത്തില്‍നിന്നുദ്‌ഭൂതമാകുന്ന ഹോര്‍മോണുകളുടെ പരമ്പരയില്‍പെട്ടതാണ്‌. ഗാസ്ട്രിന് ശരീരത്തില്‍ കുത്തിവച്ചാല്‍ ആമാശയരസം അനുസ്യൂതമായി പ്രവഹിക്കും. എല്ലാവിധ നാഡികളില്‍നിന്നും വേര്‍പെടുത്തിയ ആമാശയത്തില്‍പോലും ഗാസ്ട്രിന് അതിന്റെ കര്‍ത്തവ്യം നിറവേറ്റാന്‍ സാധ്യമാണ്‌. ആമാശയത്തിന്റെ ഒരംശം എല്ലാ നാഡീബന്ധങ്ങളില്‍നിന്നും വേര്‍പെടുത്തി മുലയുടെ അരികില്‍ തുന്നിപ്പിടിപ്പിച്ച്‌ രക്തപരിസഞ്ചരണം വ്യവസ്ഥാപിതമാക്കിയാല്‍ അതില്‍നിന്നുപോലും ആമാശയരസം ഗാസ്‌ട്രിന്റെ സഹായത്താല്‍ ഉത്‌പാദിപ്പിച്ചെടുക്കാം. ഇതില്‍നിന്നും മേല്‍ വിവരിച്ചത്‌ ഒരു രാസവസ്‌തുനിഷ്‌ഠമായ പ്രക്രിയയാണ്‌ എന്നു വ്യക്തമാകുന്നു. ചതവുപറ്റിയ കോശങ്ങളില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്ന രാസവസ്‌തുവായ ഹിസ്റ്റമീനോട്‌ ഇതിന്‌ സാമ്യം ഉണ്ട്‌. പല ശാസ്‌ത്രകാരന്മാരും ഈ രണ്ടു വസ്‌തുക്കളും ഒന്നുതന്നെയാണെന്നുപോലും കരുതിവരുന്നു.
ആമാശയരോഗങ്ങള്‍. ആമാശയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട്‌ നിരവധി രോഗങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്‌.
1. ദഹനക്കേട്‌ (Indigestion). അമിതമായി ആഹാരം കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ടും എണ്ണമയംഏറിയ ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ടും ആഹാരംകഴിക്കുന്ന സമയത്തിലുള്ള നിഷ്‌ഠക്കുറവുകൊണ്ടും ഉണ്ടാകാവുന്ന ഒരു സാധാരണ അസുഖമാണ്‌ ദഹനക്കേട്‌. ദഹനക്കേട്‌ ഒഴിവാക്കുന്നതിനു കുറേനേരം ഭക്ഷണം വര്‍ജിക്കുകയോ, നിര്‍ദിഷ്‌ട ഔഷധങ്ങള്‍ സേവിക്കുകയോ ചെയ്യാം.
2. ഗാസ്‌ട്രൈറ്റിസ്‌ (Gastritis). ആമാശയത്തിലുള്ള ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങള്‍ക്കു വീക്കമുണ്ടാകുമ്പോഴാണ്‌ ഗാസ്‌ട്രൈറ്റിസ്‌ ഉണ്ടാകുന്നത്‌. ലഹരിസാധനങ്ങള്‍, വിഷാംശമുള്ള ഭക്ഷണം (ഉദാ. ചീഞ്ഞ മത്സ്യങ്ങളും പഴങ്ങളും), ഉത്തേജക ഭക്ഷണങ്ങള്‍ (ഉദാ. മുളക്‌, മസാല) എന്നിവ കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ടും ഗാസ്‌ട്രൈറ്റിസ്‌ ഉണ്ടാകും. ആമാശയത്തിലെയും ചെറുകുടലിലെയും ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങള്‍ക്ക്‌ ഉത്താപനം ഉണ്ടാകുമ്പോഴാണ്‌ ഗാസ്‌ട്രോഎന്ററൈറ്റിസ്‌ (Gastro-enteritis) ഉണ്ടാകുന്നത്‌. ഓറഞ്ചു നിറമുള്ള മാര്‍ദവമേറിയ ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരം രോഗബാധിതമാകുമ്പോള്‍ ചുവന്നുതടിക്കുകയും വയറുവേദന, മനംപുരട്ടല്‍, ഛര്‍ദി, രുചിക്കുറവ്‌ എന്നിവ ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യും. ഒന്നോ രണ്ടോ തവണത്തെ ഭക്ഷണം വര്‍ജിക്കുകയും സല്‍ഫനാമൈഡ്‌ മരുന്നുകളോ ക്ലോറോമൈസറ്റിന്‍, സ്റ്റ്രെപ്‌റ്റോമൈസിന്‍ എന്നീ മരുന്നുകളോ ഒരു ഡോക്‌ടറുടെ ഉപദേശപ്രകാരം സേവിക്കുകയും വേണം. വിഷമകരമാംവണ്ണം രോഗം ബാധിച്ചവര്‍ക്ക്‌ വേണ്ടതരം ഭക്ഷ്യമൂല്യങ്ങള്‍ അടങ്ങിയ ലായനികള്‍ കുത്തിവയ്‌ക്കേണ്ടതായും വരും.
3. ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ന്യൂറോസിസ്‌ (Gastric neurosis). ആമാശയഭിത്തിയിലെ സിരകള്‍ക്കുണ്ടാകുന്ന വൈകല്യങ്ങളാണ്‌ ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ന്യൂറോസിസിനു കാരണം. വിഷമകരമായ ഒരു വ്യാധിയല്ല ഇതെങ്കിലും ചികിത്സിച്ചു മാറ്റുവാന്‍ പ്രത്യേക വൈദഗ്‌ധ്യമുള്ള ഒരു ഡോക്‌ടറുടെ സഹായം ആവശ്യമായി വരും.
4. അത്യമ്ലതയും (Hyperacidity) ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സറും (Gastric ulcer). ആമാശയരസത്തിലുള്ള അമ്ലത്തിന്റെ അമിതമായ വര്‍ധനവാണ്‌ അത്യമ്ലതയ്‌ക്കു കാരണം. തെറ്റായ ഭക്ഷണചര്യ, ഉത്തേജക ഭക്ഷണവസ്‌തുക്കളുടെയും ലഹരിപദാര്‍ഥങ്ങളുടെയും അമിതമായ ഉപയോഗം, പുകവലി, മാനസിക സംഘട്ടനങ്ങള്‍, സമ്മര്‍ദങ്ങള്‍ എന്നിവ അത്യമ്ലതയ്‌ക്ക്‌ കാരണമാകാം. പുളിച്ചുതികട്ടല്‍, വയറുവേദന എന്നിവ അത്യമ്ലതയുടെ പ്രകടലക്ഷണങ്ങളാണ്‌. അത്യമ്ലതയുടെ ചികിത്സയ്‌ക്കു പറ്റിയ പല അന്റാസിഡുകളും (antacids) ലഭ്യമാണ്‌. അലൂമിനിയം സിലിക്കേറ്റും, വേഗസ്‌ ഞരമ്പിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഔഷധങ്ങളും കൂടിയുള്ള മിശ്രിതങ്ങളാണ്‌ നിലവിലുള്ള അന്റാസിഡുകളിലെ പ്രധാന ഘടകങ്ങള്‍. അത്യമ്ലത സ്ഥായിയായി നിലനില്‌ക്കുകയും, അമ്ലത്തിന്റെ ശക്തിയെ ചെറുത്തുനില്‌ക്കുവാനുള്ള കഴിവ്‌ ശ്ലേഷ്‌മസ്‌തരങ്ങള്‍ക്ക്‌ ഇല്ലാതാകുകയും ചെയ്യുമ്പോഴാണ്‌ കോശങ്ങള്‍ നശിക്കുകയും ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സര്‍ ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യുന്നത്‌. വേഗസ്‌ ഞരമ്പിന്റെ അമിതമായ പ്രവര്‍ത്തനം ഇത്തരം വ്രണങ്ങള്‍ സൃഷ്‌ടിക്കുന്നതില്‍ കാര്യമായ പങ്കുവഹിക്കുന്നുണ്ട്‌. ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സറിന്റെ ആദ്യഘട്ടങ്ങളില്‍ ശരിയായ അന്റാസിഡുകള്‍ ഉപയോഗിക്കുകയും ഭക്ഷണം ക്രമീകരിക്കുകയും ചെയ്‌താല്‍ രോഗം സുഖപ്പെടുത്തുവാന്‍ സാധ്യമാണ്‌. ശരിയായ ചികിത്സ നടത്താതിരുന്നാല്‍ പൈലോറിക്‌ പേശീകവാടം ചുരുങ്ങുകയും ഭക്ഷണത്തിന്റെ പ്രയാണം വിഷമകരമായിത്തീരുകയും ചെയ്യും. അങ്ങനെയുള്ള ഘട്ടങ്ങളില്‍ ശസ്‌ത്രക്രിയ അനിവാര്യമായിത്തീരാനിടയുണ്ട്‌; ശസ്‌ത്രക്രിയാനടപടികളോടൊപ്പം പലപ്പോഴും വേഗസ്‌ഞരമ്പ്‌ മുറിക്കേണ്ടതായും വന്നേക്കാം. ഈ രംഗത്തുള്ള ശസ്‌ത്രക്രിയാ നടപടികള്‍ക്ക്‌ ആധുനിക കാലത്ത്‌ അഭൂതപൂര്‍വമായ വിജയസാധ്യതയുണ്ടായിട്ടുണ്ട്‌.
5. ഗാസ്‌ട്രിക്‌ ട്യൂമറുകള്‍ (Gastric tumors). ആമാശയത്തിലുള്ള മുഴകളും, കോശങ്ങളുടെ അസാധാരണമായ വളര്‍ച്ചയും അര്‍ബുദവിഭാഗത്തില്‍പ്പെട്ട ഈ രോഗങ്ങള്‍ക്കു കാരണമാണ്‌. വളരെ പഴക്കംചെന്നതും ചികിത്സിക്കാത്തതും ആയ ഗാസ്‌ട്രിക്‌ അള്‍സറുകളും ക്യാന്‍സറുകള്‍ക്ക്‌ നിദാനമാകാറുണ്ട്‌.
(ഡോ. കെ. മാധവന്‍കുട്ടി)
